De natuurschilder Paulus Potter

Paulus Potter (1625-1654) is geboren in Enkhuizen, maar verhuisde al in 1631 met zijn ouders naar Amsterdam. Zijn vader was Pieter Symonsz. Potter en kunstschilder. Zijn moeder was Aechtie Pouwels en kwam uit het rijke Egmont- en Semeyns-geslacht.

Potter heeft zijn opleiding gehad van zijn vader en bleek een zeer talentvolle schilder in de Gouden Eeuw. Hij werd ook beïnvloed door Pieter Lastman (1583-1633), de tweede leermeester van Rembrandt (1606-1669). Maar eveneens Nicolaes Moeyarts (1592-1655). Het waren beiden historieschilders. Potter specialiseerde zich later echter in landschappen met dieren erin. Hij schilderde heel gedetailleerd en realistisch.

Dat zijn moeder uit een zeer welgesteld milieu kwam legde Potter geen windeieren, want hij was daardoor goed bekend bij de elite. Hij werkte zelfs voor het Oranje Huis. Bekende opdrachtgevers waren bijvoorbeeld Amalia van Solms en Johan Maurits van Nassau-Siegen.

Zijn bekendste schilderij is uiteraard De stier. Een enorm schilderij van 2.35 bij 3.39 meter dat hij maakte op 21-jarige leeftijd in 1647 en dat het beroemdste schilderij is van het Mauritshuis in Den Haag. Het is een opmerkelijk schilderij omdat het zo groot is. De meeste afbeeldingen van deze omvang gingen in die tijd over historische of Bijbelse gebeurtenissen, maar niet zoiets gewoons als het buitenleven.

We hebben het schilderij daar zien hangen en het is inderdaad heel indrukwekkend. De boer die je ziet heeft later als voorbeeld gediend als Teun van het leesplankje van Aap-Noot-Mies. De imposante stier blijkt uit onderzoek te bestaan uit verschillende onderdelen van diverse stieren. De achterhand komt van een jonge stier, de horens van een 2-jarige en het gebit van een 5-jarige stier.

Dit kunstwerk heeft niet altijd in Nederland gehangen. Toen Napoleon Bonaparte aan het einde van de 18^e eeuw Nederland veroverde was hij zo onder de indruk van dit schilderij dat hij het meegenomen heeft naar Parijs. Het heeft tot 1815 in de eregalerij van het Louvre gehangen. Toen Napoleon zijn macht verloren had is het weer teruggekomen naar Den Haag.

Een ander opmerkelijk schilderij van Potter is Taferelen uit het leven van de jager (1650). Een collage van diverse kleinere schilderijen in een kunstkast over de jacht. Het meest opvallend zijn de twee binnenste schilderijen van de collage, waarin de rollen omgedraaid zijn en je de berechting van de jager en zijn honden kunt zien. De leeuw is de rechter en de beer leidt de jager naar de rechtbank. De andere dieren zijn de toeschouwers. In het onderste gedeelte zie je dat de honden door de dieren opgehangen worden en er een groot vuur wordt aangelegd voor een feestmaaltijd. Dit schilderij hangt in de Hermitage in Sint Petersburg.

In 1649 verhuisde Potter naar Den Haag en trouwde in 1650 met zijn buurmeisje Adriana, de dochter van de bekende bouwmeester Claes Dircksz. Van Balkeneynde.

Weer later in 1652 verhuisde hij, op verzoek van Nicolaes Tulp, terug naar Amsterdam en kreeg van hem de opdracht om een levensgroot ruiterportret van zijn zoon Diederick te maken. Dat schilderij hebben we zien hangen in het huis van Jonkheer Jan Six X , toen wij daar op bezoek waren op de Herengracht in Amsterdam.

In 1654 op 28-jarige leeftijd is Potter, als een tamelijk welgesteld kunstschilder overleden aan tuberculose. Hij ligt begraven in de Nieuwezijds Kapel in Amsterdam.

Mary van Loon